آسیب های ستون فقرات همیشه اتفاق نیست، گاهی یک پروسه است. در ادامه به این موضوع پرداخته می‌شود.

1. مقدمه

1.1 انواع آسیب های ستون فقرات

افزایش سن، عادات غلط زندگی، تغذیه نامناسب،مصرف دخانیات و فقدان فعالیت فیزیکی از جمله عوامل بروز آسیب های ستون فقرات و فشردگی عصب می باشند. این عوامل می توانند موجب آسیب های زیر گردند:

• ◈ بروز فتق دیسک
• ◈ شکستگی
• ◈ جابجایی
• ◈ زائده های استخوانی

2.1 انواع اعصاب تحریک پذیر در آسیب های ستون فقرات:

121. ◉ اعصاب خودمختار

این اعصاب عملکردهای غیرارادی مانند ضربان قلب، تنفس، فشار خون، گوارش، و دمای داخلی بدن را کنترل می کنند.

221. ◉ اعصاب حرکتی

این اعصاب با ارسال پیام ها بین مغز، نخاع و عضلات حرکات را کنترل می کنند. فعالیت هایی مانند بلند کردن یک فنجان، تایپ با صفحه کلید، و پیاده روی زمانی امکان پذیر هستند که اعصاب حرکتی در حال کار باشند.

321. ◉ اعصاب حسی

این اعصاب به اطلاعاتی که از پوست و عضلات به نخاع و مغز باز می گردند، متکی هستند. آنها مسئول درد، یا احساسی هستند که شما از لمس یک جسم دریافت می کنید.

3.1 راه های تشخیص آسیب نخاعی

• ◈ سوال و جواب
• ◈ معاینه فیزیکی
• ◈ تصاویر X-Ray: این تصاویر می توانند استخوان های ستون فقرات و مشکلاتی نظیر شکستگی، تومور، آرتروز و تنگی نخاع را نشان دهند.
• ◈ تصاویر MRI: تصاویری از بافت های نرم اطراف ستون فقرات، اعصاب، دیسک ها و استخوان ها در اختیار پزشک قرار می دهد. اما با توجه به استفاده تست MRI از میدان مغناطیسی قوی، افرادی که انواع خاصی از ایمپلنت های فلزی را در بدن خود دارند، نمی توانند MRI را انجام دهند.

1. ◉ فتق دیسک

1.2 شرح آسیب

ضعیف شدن دیسک، خشک شدن( از دست دادن محتوی مایع و آب داخل دیسک)، کاهش انعطاف، کاهش ضخامت، کاهش قابلیت جذب شوک و ضربه.

• ✓ بیرون زدگی: لبه های دیسک اندکی بیرون زدگی پیدا می کنند و وارد کانال نخاعی می شوند. ممکن است تحت فشار زیاد، دیواره دیسک پاره شده و ماده درون آن خارج شود.
• ✓ فرو رفتگی: قسمت مرکزی مهره ها دچار فرورفتگی شده و محتوای دیسک وارد این فرورفتگی می شود( دیسک بین دو مهره باقی می ماند).

 شکل 2- بیرون زدگی  و یا خروج مایع داخل دیسک به  کانال عبور نخاع و تحت فشار قرار دادن عصب

2.2 روش جراحی:

هدف از جراحی برداشتن فشار از روی اعصاب ستون فقرات و بزرگ کردن کانال نخاع می باشد که به صورت برداشتن تمام و یا قسمتی از دیسک و حتی در مواردی با برداشتن جسم مهره انجام می شود.

1.2.2 جراحی قدامی گردنی

در این روش جراح عمل دیسککتومی را انجام داده و آن قسمت را به وسیله ی پیوند استخوان و یا غضروف پر می کند. طی این پروسه که فیوژن نامیده میشود، یک قطعه مهره کامل ساخته می شود. ممکن است در مدت زمان مورد نیاز پیوند دو مهره، از پیچ و پلاک برای ثابت نگه داشتن مهره ها استفاده شود.

در روشی دیگر می توان پس از تخلیه دیسک، از دیسک مصنوعی استفاده کرد.

2.2.2 جراحی خلفی

در این روش قسمتی از مهره باید برداشته شود ( لامینکتومی)، سپس بخشی از دیسک که به اعصاب فشار وارد میکند برداشته شده( دیسککتومی) و به جای آن پیوند استخوانی گذاشته می شود. در موارد شکستگی مهره ها و فتق دیسک ناحیه کمری نیز جراحی به صورت خلفی می تواند انجام شود.

3.2 ایمپلنت های مورد نیاز

• ◈کیج های جایگزین مهره ای گردنی ( کیج گردنی پین دار، کیج گردنی تیغه دار،کیج گردنی پلاک دار)
• ◈ پیچ و پلاک گردنی
• ◈سیستم پیچ و راد گردنی
• ◈ سیستم پیچ و راد کمری
• ◈ کیج TLIF کمری
• ◈ کیج PLIF کمری

شکل 3- فیکس کردن ستون فقرات با ایمپلنت های ذکر شده

1. ◉ شکستگی مهره ها

1.3 شرح آسیب

علت شکستگی مهره ها می تواند بر اثر پوکی استخوان، وارد شدن ضربه به ستون فقرات و یا تومور و سرطان باشد، انواع شکستگی مهره ستون فقرات عبارت است از:

• ✓ شکستگی فشاری (ناشی از پوکی استخوان): شکستگی در لبه جلویی مهره ایجاد می شود.
• ✓ شکستگی crush (له شدن و خرد شدن مهره): در تمامی قسمت های مهره شکستگی ایجاد می شود.
• ✓ شکستگی burst (انفجاری و فروپاشی مهره): کاهش ارتفاع مهره در قسمت جلویی و عقبی

شکل 5- شکستگی فشاری گوه ای

2.3 روش جراحی
معمولا در این موارد پزشک، عمل جراحی کورپکتومی را توصیه می کند.این عمل نیز در نواحی مختلف ستون فقرات به صورت خلفی یا قدامی انجام می شود.

3.3 ایمپلنت های مورد نیاز

• ✓ مش کیج گردنی
• ✓کیج کورپکتومی گردنی
• ✓ پیچ و پلاک گردنی
• ✓ کیج کورپکتومی کمری

شکل6–کورپکتومی ستون فقرات

1. ◉ جابجایی مهره

1.4 شرح آسیب

لغزش مهره ها روی یکدیگر به شکلی که مهره از جای خود خارج شود و دیسک را نیز تحت فشار قرار دهد. از علل فشردگی اعصاب ستون فقرات می باشد. سرخوردن مهره به سمت جلو روی مهره پایینی که معمولا در مهره های پایینی کمر اتفاق می افتد و موجب تحت فشار قرار دادن دیسک و حتی اعصاب می شود.

شکل 8- تنگی مسیر عصب l3-l4 بر اثر جابجایی مهره L3 که باعث ایجاد درد شدید

2.4 روش جراحی

ابتدا لامینکتومی انجام می شود. این مرحله راDecompression هم می گویند چون موجب رفع فشار و کمپرشن از روی اعصاب می شود. سپس مهره های مجاور به هم جوش داده می شوند و در نهایت از پیوند استخوان و سیستم پیچ و راد استفاده می شود تا فیوژن بهتر و سریعتر اتفاق بیافتد.

3.4 ایمپلنت های مورد نیاز

• ✓ سیستم پیچ و راد
• ✓ کیج جایگزین دیسک بین مهره ای(کمری – گردنی)

شکل9-جایگذاری کیج بین مهره ای و فیکساسیون ستون فقرات

1. ◉ خار استخوانی ستون فقرات

1.5 شرح آسیب

برآمدگی های زائد استخوانی در کناره های استخوان ها به علت فرسایش و سایش استخوان ها در اثر بیماری استئوآرتریت رشد می کنند. خار استخوانی را استئوفیت می گویند و اغلب در مفاصل و روی ستون فقرات  ایجاد می شود. در بعضی موارد باعث ایجاد درد و اختلال در حرکت مفاصل می شود اما معمولا علائمی ندارد و با عکس برداری با اشعه ایکس و گاهی با معاینه فیزیکی تشخیص داده می شود. در استئوآرتریت، غضروف انتهای استخوان ها در ناحیه مفصل از بین می رود و بدن سعی می کند این کمبود را با ایجاد خارهای استخوانی در نزدیکی محل آسیب دیده جبران کند. این استخوان اضافی سطح تماس مفصل را برای تحمل نیروی وارد شده افزایش می دهد. ممکن است خارهای استخوانی از استخوان بزرگتری که به آن متصل هستند جدا شوند و باعث اختلال در حرکت مفاصل شود. خارهای ستون فقرات کانال نخاعی را تنگ کرده و به اعصاب فشار وارد می کنند. که گاهی اوقات باعث ضعف یا بی حسی دست ها و پاها می شود. در صورتی که تنها عامل تحت فشار قرار دادن نخاع زائده های استخوانی ایجاد شده درون کانال فورامین باشد.

شکل 10- ایجاد استخوان های اضافی در کانال نخاعی موجب تنگی کانال و تحت فشار قرار دادن عصب می شود

2.5 روش جراحی

معمولا جراح بدون نیاز به ایمپلنت های خاص، جراحی فورامینکتومی را انجام می دهد.